Vooral een uitdaging aan de kant van de medewerker

De meeste bezoekers van deze sessie blijken nog in de experimentele fase te zitten van samenwerken met informele zorg, maar Hanneke van der Meide is met Zorggroep Elde Maasduinen een van de koplopers. Ze vertelt dat ze met haar organisatie in 2021 startte en inmiddels druk is met de uitvoering. ‘Op kleinschalig niveau zijn we met teams gesprekken gaan voeren, kijkend naar behoeftes en uitdagingen. Daarbij hebben we geleerd dat de familie vaak bereid is een actieve rol op te pakken. 

De uitdaging ligt vooral bij de medewerkerskant, niet bij familie. Voor de medewerker vraagt het een andere houding en die moeten we ondersteunen.’

In cliëntenraden is gekeken hoe het zit met de participatie van naasten. De vraag was: moet de organisatie dat verplicht gaan stellen. ‘Nee, kwam daar uit. Maar we maken het wel minder vrijblijvend.’ 

Visie

Karlijn Nanninga van Vilans verwijst naar de wegwijzer informele zorg van Waardigheid en trots. Ze geeft aan dat een visie nodig is om een verandering in gang te zetten. Het geeft houvast, iedereen heeft dan een uitgangspunt. ‘Door met vrijwilligers, mantelzorgers en naasten in gesprek te gaan kom je tot een positieve visie.’ Van der Meide heeft het ook niet van bovenaf gedaan. ‘We geven teams de regie. De meerwaarde is gemeenschappelijke eigenaarschap. Natuurlijk bereik je niet iedereen onder de zorgmedewerkers, maar dan zitten overal in je organisatie wel ambassadeurs.’ 

Taal

Taal is belangrijk in het veranderproces, blijkt tijdens de sessie. Zo gebruikte Van der Meide met haar organisatie eerst de term ‘samen zorgen’, maar dat dekt niet de lading. ‘Mensen hebben een verkeerd beeld bij ‘samen zorgen’, omdat zorg heel nauw genomen wordt: alleen fysieke zorg. Daarom kozen we voor: ‘samen doen’.’  Van der Meide gebruikt de term in folders en gesprekken.

Het moet niet gaan over het inzetten van mantelzorgers, maar over samenwerken. Anders sla je de plank mis. We hebben het ook niet over een intake, maar over een welkomstgesprek.

De focus ligt op wonen, en zorg is daar een onderdeel van. ‘Het vroegere leven zoveel mogelijk doorzetten na de verhuizing, dat is wat we willen.’

Gelijkwaardigheid

Maak je het samenwerken concreet, dan gaat het onder meer om verantwoordelijkheid. ‘Er is een gezamenlijke verantwoordelijkheid tussen naasten, vrijwilligers en medewerkers’, zegt Van der Meide. ‘Ze kennen elkaar, houden contact. De verwachtingen moeten duidelijk zijn. Het gaat erom dat iedereen gelijkwaardig is, gewaardeerd en gezien wordt.’  Iemand uit het publiek vindt dit fijn te horen. ‘Het bevestigt dat we het in onze organisatie goed hebben gedaan. In onze visie hebben we heel duidelijk staan: gelijkwaardig samenwerken. Dus niet: het inzetten mantelzorgers.’

Welkomstgesprek en verhuiskaart

Binnen het werk verandert er het een en ander door het samenwerken met informele zorg. Nanninga: ‘Steeds meer organisaties werken met thuisbezoek vooraf. Zo leer je de bewoner en zijn omgeving kennen. Het is fijn dat als degene die het thuisbezoek doet, ook zijn gezicht laat zien bij de verhuizing.  En op de dag van de verhuizing is het niet prettig om heel veel vragen te gaan stellen aan de bewoner en zijn naasten.’ Bij Van der Meide noemen ze het gesprek op de dag van verhuizing een ‘welkomstgesprek’, dat alleen om kennismaken draait. Drie tot zes weken later volgt een samen-doen-gesprek. ‘Dan gaat het over hoe we het gaan invullen. Dit gesprek hoeft niet alleen met de bewoner te zijn, kan ook met kleinzoon of de buurvrouw erbij.’ Ook maken ze gebruik van een verhuiskaart. ‘Als een buurvrouw koffie komt drinken, dan is het belangrijk om dat vol te houden na de verhuizing. Zo’n verhuiskaart aan de buurvrouw kan daarbij helpen.’

Basis

Van der Meide geeft ruimte aan werkgroepen bij het veranderproces. Dit gaat in kleine stappen. ‘Steeds zijn wij sturend, maar we laten de inhoud bij de werkgroep. Uit de werkgroep komen ideeën die vervolgens met andere werkgroepen en met de hele organisatie worden gedeeld.’ Het gaat om tien bijeenkomsten, ondersteund door Waardigheid en trots. ‘De verandering is dan niet klaar, maar is een basis gelegd.’

Nanninga sluit af met vier tips. ‘Benut de wegwijzer om eerste stappen te zetten. Maak visie op informele zorg en zorg dat het gedragen wordt door de hele organisatie. Betrek van familie, mantelzorgers en vrijwilligers actief en heb aandacht voor de bewustwording en cultuuromslag. Het heeft tijd nodig.’

Waardigheid en trots voor de toekomst biedt tal van mogelijkheden voor ondersteuning van het veranderproces. Van webinars tot maatwerk. Handige tools zoals de wegwijzer informele zorg vind je op de website. Zie links onderaan.