Stap in het bootje!

Luisteren

En in zekere zin is dat ook zo, blijkt uit de presentaties en de gesprekjes die we vandaag tijdens het congres Waardigheid en trots voor de toekomst te zien en te horen krijgen. Het gaat in onze sector natuurlijk ook om regeltjes en om beleid, ook om politiek en ook om de financiën, maar het begint allemaal met luisteren. Luisteren naar de mensen waar we het voor doen, maar ook luisteren naar de mensen die de zorg geven, de zorgprofessionals. 

Werken met je hart

“Dit is natuurlijk een gekke dag” opent dagvoorzitter Hadassah de Boer deze dag. “Eén dag voor een nieuwe kabinetsploeg aan de slag gaat. Jullie hadden allemaal de huidige minister voor langdurige zorg verwacht, Conny Helder. Maar jullie zullen begrijpen dat die nu heel druk is met andere dingen. Maar jullie weten allemaal, ‘ministers komen en gaan, maar de mensen erachter, die blijven staan’. En dat is in dit geval Carsten Herstel, Directeur-generaal’ Langdurige Zorg bij het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Herstel: “Dat is een abstract begrip, de ‘dg’... Ik moet op feestjes ook altijd uitleggen wat ik precies doe. Het wil zeggen dat ik eindverantwoordelijk ben voor een stuk van de inhoud, ik ben dat ondere andere voor de ouderenzorg.” Hij richt zich tot de zaal en gaat verder: “Ik ben veel in het land geweest en heb op veel plaatsen met mensen gepraat… En wat ik merk is dat er ongelofelijk veel mensen met hun hart voor de zorg werken. Het hart, dat is belangrijk, het stond hier buiten ook bij de ingang. Je werk doen met je hart en met liefde.”

Enorme opdracht

Hij vertelt over de overeenkomsten tussen de zorgsector en het sociale domein, waar hij eerder werkte. “Die zijn enorm. Alleen al in de techniek, de regelgeving, maar ook inhoudelijk zijn er veel raakvlakken. Bijvoorbeeld op het gebied van arbeid en werk. Er is krapte, we missen de handen. Er moet vrolijkheid en plezier op de werkvloer zijn, maar er is ook een enorme opdracht. Veel vacatures, ziekteverzuim… We moeten gaan zoeken naar samenwerking tussen het sociale domein en de zorg, door samen te werken kunnen we een deel van die opdracht oppakken.”

Carsten Herstel heeft een boodschap voor de zaal. “Jullie brengen licht en liefde mee in jullie werk. Dat is zo waardevol! Richt je daarop, dan gaan wij –de beleidsmensen– zorgen dat jullie dat ook in de toekomst kunnen blijven doen. Want dat wordt de opdracht voor de nieuwe ploeg, het kabinet dat nu klaarstaat. Aan de nieuwe minister en staatssecretaris zou ik willen meegeven: ga het land in, praat met de mensen die het werk doen en met de mensen voor wie we het doen.”

Zelf de regie pakken

Nu is het de beurt van Rudi Westendorp van ‘Reable Nederland’. Hij brandt meteen los: “Het gaat inderdaad om licht in de zorg, om de passie van het vak. En dat licht, dat staat onder druk. Het vlammetje dreigt uit te gaan. En ‘Reable’ is een manier om het vuur weer terug te krijgen.” Op het scherm verschijnen twee setjes met kaarten: rood en groen. Op de kaarten staan tips voor de zorgvrager en voor de zorgverlener. Westendorp: “Ik zit nu 40 jaar in het vak, en wat ik het meeste hoor van mensen is dat ze zelf de regie over hun leven willen voeren. De burger als meester van zijn eigen leven. We walsen te makkelijk over de wens van mensen heen. Met regeltjes, met het ‘systeem’. Ook de mensen die het werk doen moeten eigenlijk weer de regie over hun eigen werk terugpakken.” Hij spreekt de zaal rechtstreeks aan: “Ook jullie moeten de regie weer terugpakken!”

Luisteren en het vertrouwen houden

En dan komt mevrouw Davidson het podium op, samen met meneer en mevrouw Hopp. Ze vertegenwoordigen de mensen om wie het gaat. Rudie Westendorp stelt vragen. Over het wonen, over de toekomst. Ze wonen inmiddels alle drie in een aanleunwoning. Zelfstandig, maar met de zorg dichtbij. “Het is een veilig gevoel. Geborgen. Zo krijg je wat rust.” zegt mevrouw Hopp. Haar man mompelt wat: “Ik heb thuis niks te vertellen hoor. Ik zal eerlijk zeggen, ik wilde het eerst niet. Maar dat is dom en egoistisch. Ik vond het helemaal niet leuk, verhuizen.” “En nu?” vraagt Rudi Westendorp. Meneer Hopp: “Nu ik er eenmaal woon: fantastisch. Er is rust, vooral. Een fijne sfeer.”

Ook Carsten Herstel luistert aandachtig naar het verhaal van de drie senioren in de spotlight. Wat neemt hij mee van dit gesprekje, vraagt Hadassah de Boer hem. Herstel: “Het is mooi dat deze mensen zelf de regie gehad hebben over wonen en over de zorg. Het benadrukt het belang van flexibiliteit in de woonvorm. Dat is ook een opgave aan ons allemaal: beleidsmakers, zorgprofessionals, politiek: dat we luisteren en dat we het vertrouwen in elkaar houden.”

Op zoek naar moedige mensen

Hadassah de Boer stelt ons nu voor aan Coen van de Steeg, de aanjager van het iZi-netwerk. Ook hij heeft wat opgestoken van het gesprekje met de senioren, vertelt hij: “De luistercultuur, dat heb ik opgestoken van zojuist. iZi staat voor ‘Informele Zorg Innovatie’. We maken het vak vaak heel complex, met regeltjes en techniek, maar het gaat ons met iZi vooral om dat gesprek. De zorg kan niet meer zonder ‘informele’ zorg, daar maken wij ons sterk voor. Niet als aanvulling, maar als volwaardige partner.” Hij laat een plaatje van een tanker vol containers zien. “Zo wordt ons systeem vaak gezien. Log, massief. Als jij als zorgwerker met ideeën rondloopt op het vlak van informele zorg, waar kun je dan terecht? Wat doe je ermee? Hoe zorg je dat je niet vastloopt in het systeem? We zijn op zoek naar moedige mensen, mensen die uit de tanker willen stappen in hun eigen bootje.”

Een van die mensen is Anna Riemersma, programmamanager bij Cordaan. Ze zet een groot rood papieren schip voor zich neer. “Ongeveer 15% van de mensen wil van de tanker afstappen. Dat zijn de trekkers, de mensen met ideeën. Nou, er zitten zo’n 1.500 mensen hier in de zaal, 15% daarvan is een heleboel. Zet dat eerste stapje op weg naar verandering.” Coen en Anna wijzen ons op de website van het iZi platform: izi.nu. “Kijk eens wat we doen, leer ons kennen, en maak contact, we willen jullie ook heel graag leren kennen.”

Pleidooi voor dwarsdenken

Een van die dappere mensen is Saskia van Witzenburg. Voordat ze over haar eigen loopbaan vertelt, vraagt ze een luid applaus van de zaal. “Voor jullie zelf! Dat jullie de tijd en de moeite hebben genomen om hierheen te komen!” Want ze weet hoe druk zorgwerkers zijn, vertelt ze in haar verhaal. Ze heeft het zelf meegemaakt, van verpleegkundige naar manager en zorgondernemer. Ze vertelt over de duikbrillen en de vuilniszakken die ze kreeg als verpleeghuisdirecteur in de coronatijd. “Daar moest ik mijn mensen mee beschermen. Toen heb ik geleerd hoe belangrijk het is om gehoord te worden.” Ze is op zoek, vertelt Van Witzenburg tot slot, naar Harries en Harriëttes. “Zitten ze in de zaal?” Aarzelend gaan er een paar handen de lucht in. Dan laat ze een filmpje zien over ‘Harry’. De kikker die op zijn kop zwemt. Het kindje dat niet meedoet. De ezel die over het hek springt. Harry lijkt lastig. Harry doet altijd alles anders. “Maar wie weet wat je ontdekt als je doet als Harry” zegt Van Witzenburg. “Wie wil er een Harrie zijn?” Na dit pleidooi voor dwarsdenkers steken er heel wat meer mensen in de zaal hun hand op. Wellicht die 15% van de sprekers van iZi!

Tot slot volgt het lied van stand up musician Bart Kiers. Hij hakt er meteen in: “Conny, die konnie komen!” 

Wij zijn de verandering, met ons bootje in een vloot
Wij zijn trots en waardig, geen zee is te groot
Over grenzen tussen genezen en zorg, wij leven samen tijd.
Vaart u mee? Langs de bruggen van veranderlijkheid...

De rest van de liedtekst lezen? Klik hier.