Samen veranderen doe je zo

Stap uit de mammoettanker

Ook hier is de zaal vol, meer dan honderd zorgprofessionals zijn aangeschoven om meer te horen over ‘informele zorg’, want daar gaat dat rode bootje over. De workshop wordt gegeven door Patricia Braat, trainer en Coen van de Steeg, aanjager. Coen bijt meteen het spits af. “iZi staat voor het bevorderen van gelijkwaardige samenwerking tussen professionele en informele zorg.” iZi is een kennisplatform opgezet door 7 grotere initiatiefnemers, legt hij uit, en hij laat de woorden ‘verhalen’, ‘verandering’, ‘vereniging’ en ‘voortgang’ zien. Dan verschijnt het beeld van de enorme mammoettanker op het scherm. “En we zoeken dus mensen die samen met ons in een kleiner bootje willen stappen” gaat Patricia verder. Heel veel van die bootjes samen worden een zwerm, denk aan een zwerm spreeuwen, vertelt ze. Een lenige zwerm die snel van koers kan veranderen. “En we willen vooral ook dat het van onderaf gedragen wordt." Want niet alleen zorgprofessionals, maar ook de informele zorgverleners –familie, omgeving, mantelzorgers– worden uitgenodigd om aan die zwerm mee te doen.   

Inschakelen informeel netwerk

“Het gaat dus vooral over gedragsverandering” zegt Patricia. “En we willen jullie graag aan het werk zetten!” Patricia vraagt iedereen de ogen te sluiten en te luisteren naar Emma, een zorgmedewerker die het gevoel heeft voortdurend achter de feiten aan te lopen. “Mijn manager wil graag dat ik het informele netwerk rond mijn cliënten inschakel. Maar hoe dan? Waar haal ik de tijd vandaan om dat allemaal te regelen?”

De zaal gaat met elkaar in gesprek over Emma. De vraag is: ‘Wat vinden medewerkers cruciaal voor een gelijkwaardige samenwerking met informele zorg?’  Op het scherm verschijnt een code, als je die scant met je mobiel kan je meedoen met een poll. Dat doen de deelnemers in de zaal massaal. Langzaam verschijnt een ‘wordcloud’, een verzameling steekwoorden die de zaal heeft ingetypt. ‘Heldere communicatie’ verschijnt, en ‘Steun van het management’. Maar ook ‘Tijd’, ‘Veiligheid’, ‘Duidelijke kaders’, ‘Verwachtingsmanagement’ en ‘Omdenken’.

Verandering van onderaf

“Mooi om te zien dat er zoveel energie bij jullie vrijkomt op deze vraag” zegt Patricia. “Jullie zijn zo geanimeerd in gesprek dat ik er bijna niet meer tussen kom!” Bij de bespreking van de resultaten van deze poll wordt vooral duidelijk dat veranderingen in organisaties van onderaf moeten komen. “Praat met de mensen die informele zorg bieden, wat willen die zelf, wat zijn bij die mensen de verwachtingen?” zegt iemand. Iemand anders zegt: “Praat erover met je rechtstreekse collega’s in je team.” “Precies…” zegt Patricia: “Veel verandering wordt van bovenaf opgelegd, met allemaal mooie woorden, maar dat werkt vaak niet. Het moet van onderaf komen.”   

Goed luisteren is lastig

In een volgende casus horen we de stem van een oudere patiënt, mevrouw Jansen. Ze wil niet dat anderen bepalen hoe haar dag eruit ziet, ook nu het wat minder gaat. Ze wil zelf de regie houden. Dan volgt weer de discussievraag: ‘Wat vinden cliënten en naasten cruciaal voor een gelijkwaardige samenwerking?” Hier duikt meteen het woord ‘Respect’ op in de wordcloud. En ‘Gezien worden’, ‘Vertrouwen’, ‘Luisteren’ en ‘Zorg indien nodig’. “Dat is interessant", zegt Patricia, “Want wie bepaalt dat?" Zeker als iemand zelf geen zicht heeft op zijn of haar ziekte. Ook over het woord ‘Luisteren’ heeft Patricia een opmerking: “Dit is iets waarvan iedereen wel denkt dat hij of zij het goed kan, maar goed luisteren is best moeilijk. We zitten vaak al heel snel aan het antwoord te denken.” Het is iets waar binnen het netwerk van iZi veel aandacht aan wordt gegeven door middel van workshops en trainingen.   

Veranderen doe je samen

Tot slot krijgen we de stem te horen van een bestuurder die staat voor de opgave om én goede zorg te garanderen én te bezuinigen en dat terwijl er steeds minder personeel is. Een perspectief dat aanmerkelijk minder enthousiast geroezemoes in de zaal oproept. De woorden verschijnen nu aarzelend in de wordcloud. ‘Kwaliteit’, 'Vertrouwen', 'Continuïteit', ‘Controle’ lezen we. Patricia constateert dat de zaal vooral vanuit het eigen perspectief redeneert, en minder vanuit het perspectief van de bestuurder. Die heeft vaak andere belangen. De zaal sputtert een beetje tegen. “In het ideale geval denkt de bestuurder hetzelfde als de medewerkers, die van ons in ieder geval wel” zegt iemand. Tot slot roept iemand op tot moed en lef. “Spreek je uit, je hoeft niet te wachten op de goedkeuring van een bestuur om veranderingen aan te kaarten.” Precies. Horen we hier de eerste spreeuw van een zwerm?

Patricia sluit af met 3 tips. 

• Werk samen

• Luister goed

• Begin klein.

Je kunt daar meer over lezen op de site izi.nu. En tot slot: je spreekt ‘iZi’ uit als het engelse ‘easy’. Makkelijk, nietwaar?